Toename dementie staat langer zelfstandig wonen in de weg

Met de dubbele vergrijzing in Fryslân (meer ouderen die gemiddeld ouder worden) wordt ook een toename van dementie verwacht. Vooral als de omvangrijke babyboomgeneratie een hoge leeftijd (90+) heeft bereikt, wordt een hoog aandeel mensen met dementie verwacht. Toekomstprognoses van Alzheimer Nederland (2018) laten zien dat in 2018 er 11.000 inwoners in Fryslân kampen met dementie. Verwacht wordt dat in 2040 oploopt naar 21.000. De verwachte stijging komt overeen met eerdere toekomstprognoses door het TNO (2013). Dementie is naast een zware ziektelast ook een belangrijke belemmering voor het zelfstandig kunnen blijven wonen.

Eerder onderzoek door het SCP (2017) laat zien dat van 65-plussers met dementie slechts een derde nog lange tijd zelfstandig woont. Dat terwijl van ouderen zonder gezondheidsproblemen nog driekwart lange tijd zelfstandig woont en van de groep met chronische aandoeningen ongeveer de helft.

In de afgelopen jaren staat in het zorg- en sociaal beleid van de overheid zelfredzaamheid van mensen centraal. Zo nodig moet die zelfredzaamheid ondersteunt worden met steun vanuit het sociaal netwerk, mantelzorgers, buren en vrienden. Kunnen die onvoldoende steun en zorg bieden, dan kan tijdelijk een beroep op professionals worden gedaan. Hun interventies zijn gericht op het versterken van eigen kracht en versterking van het sociaal netwerk. Hierdoor wonen mensen met dementie langer thuis dan voorheen.

In de praktijk betekent opname voor mensen met dementie nu doorgaans een abrupt afscheid van hun vertrouwde omgeving en opname op een gesloten afdeling. Daarmee verandert ook de samenstelling van de mensen die in een zorginstelling verblijven. Kwamen voorheen ouderen met lichtere lichamelijke beperkingen en chronische aandoeningen in aanmerking voor opname, betreft dit nu vooral mensen met complexe en vaak zware 24-uurszorg. Dit werkt ook door op datgene wat een zorginstelling kan of moet aanbieden. Ouderen die worden opgenomen in een zorginstelling bevinden zich vaak in de allerlaatste fase van het leven met intensieve zorg. Hiermee verschuift ook het accent van het kunnen meedoen met bijvoorbeeld sociale activiteiten, naar palliatieve zorg.

De overgang van een eigen woning naar verblijf in een zorginstelling is een aandachtspunt voor de toekomst. Met de verwachte toename van ouderen met dementie zullen meer mensen te maken krijgen met deze overgang en de uitdagingen die daarmee gepaard gaan.