Huidig beleid in de zorg vraagt om een gedeelde verantwoordelijkheid voor de zorg tussen overheid, markt en mienskip. Samen met een groep ervaringsdeskundigen heeft Planbureau Fryslân hier onderzoek naar gedaan. Hieruit blijkt dat beleidsaannames niet overeenkomen met wat de inwoners van Fryslân willen, kunnen en mogen doen.
Uit het onderzoek blijkt dat mensen bereid zijn om zorg te verlenen, maar ook dat dit afhankelijk is van hun persoonlijke situatie. Niet iedereen heeft de tijd, energie of middelen om intensieve mantelzorg te bieden. Zeker niet als deze zorg verder gaat dan het begeleiden naar afspraken of lichte huishoudelijke hulp. Een aanzienlijk deel van de Friese bevolking ervaart bovendien een gebrek aan inspraak in de zorg die ze zelf of hun naasten ontvangen.
De zorg in Fryslân staat onder grote druk. De stijgende zorgvraag staat in schril contrast met het afnemende aantal zorgverleners en mantelzorgers. Om de zorg in Fryslân toekomstbestendig te maken wordt er op verschillende niveaus ingezet op transformaties van het zorgsysteem. Lange tijd lag de verantwoordelijkheid vooral bij de overheid en zorgaanbieders en zorgverzekeraars (markt). Maar beleid zoals het Integraal ZorgAkkoord (IZA) en Gezond Actief Leven Akkoord (GALA), moedigt inwoners aan om meer verantwoordelijkheid te nemen voor hun gezondheid en om informele zorg te bieden in hun omgeving.
Samen met een groep ervaringsdeskundigen heeft Planbureau Fryslân deze transformaties en de bijkomende veranderende verantwoordelijkheden voor de zorg onderzocht.
Inwoners zien voor zichzelf een rol zien in de gedeelde verantwoordelijkheid voor de zorg, maar er is een discrepantie tussen de beleidsaannames en wat inwoners willen, kunnen en mogen doen. Inwoners zijn vaak bereid om lichte zorgtaken op te pakken en mee te betalen aan de zorg van anderen (‘willen’). Een grote meerderheid van de inwoners ziet het bieden van zorg echter wel als een verantwoordelijkheid van de overheid. Verder laat het onderzoek zien dat een groot deel van de inwoners van mening is dat er geen of slechts kleine veranderingen nodig zijn in de gezondheidszorg, terwijl het beleid inzet op transformaties.
Tegelijkertijd geven zij aan minder vertrouwen te hebben in het ontvangen van de juiste zorg in de toekomst vergeleken met nu. De onderzoeksresultaten laten ook zien dat de draagkracht van de inwoners beperkt is door bijvoorbeeld de ervaren belasting van mantelzorg (‘kunnen’). Bovendien voelen inwoners dat zij niet altijd voldoende invloed hebben op de verleende zorg (‘mogen’), wat leidt tot frustratie. Door wat inwoners willen, kunnen en mogen doen, ontstaan spanningen tussen beleidsdoelen en de praktische haalbaarheid voor inwoners om meer verantwoordelijkheid te dragen.
Om de verantwoordelijkheid voor de zorg succesvol te verschuiven, zullen de plannen gezamenlijk moeten worden opgepakt. Een gesprek tussen inwoners, overheid en zorgaanbieders helpt om haalbare beleidsdoelen te maken. Door vanuit een gedeelde verantwoordelijkheid gezamenlijk plannen te maken, blijft de zorg bereikbaar en beschikbaar voor iedereen.
Meer weten over de zorg en onze samenleving? Kijk dan ook naar onze monitoren Gezondheid, Sociale samenhang, en Fries venster thuiswonende ouderen (i.s.m. DataFriesland). Of lees onze eerdere onderzoeken zoals “Ziekenhuiszorg Fryslân”, “Digitale zorgtechnologie gebruik” en “De inclusieve samenleving in Fryslân”.
06 373 348 10