Subjectief welzijn gaat over de zelf beoordeelde kwaliteit van leven van een individu. Het ervaren van voldoende welzijn is van groot belang, want het heeft vele positieve effecten voor het individu zelf en voor de samenleving als geheel. Zo zorgt een hoog welzijn ervoor dat mensen langer leven, minder stress ervaren, maatschappelijk meer betrokken zijn en productiever zijn (Leyden academy, 2016; Steptoe, 2001; Ryff, 2004; Veenhoven, 2012; Zelenski, 2008).
In de monitor Welzijn wordt de mate van subjectief welzijn van de inwoners in Fryslân inzichtelijk gemaakt. Deze monitor geeft inzicht in de mentale gezondheid van inwoners, het stresslevel, eenzaamheid en hun ervaren controle op het leven.
In 2023 waren 87 procent van de inwoners in Fryslân tevreden met het leven, ten opzichte van 84 procent landelijk. Op de provinciale ranglijst staat Fryslân op de eerste plaats gevolgd door Utrecht en Drenthe. De afgelopen jaren zijn deze percentages grotendeels gelijk gebleven, al is er wel een piek te zien in 2019. Toen waren 90 procent van de inwoners van Fryslân tevreden met het leven.
Tussen de Friese gemeenten zijn kleine verschillen te zien. In 2023 was 85 tot 90 procent van de inwoners tevreden met het leven. In Noardeast-Fryslân wonen de meest tevreden inwoners (90%).
In 2024 voelde 89 procent van de inwoners van Fryslân zich gelukkig. Twee procent voelde zich ongelukkig. Hoeveel mensen gelukkig zijn verschilt sterk tussen ongezonde en gezonde mensen, tussen mensen die meer moeite hebben met rondkomen en mensen die daar minder moeite mee hebben, en tussen jongeren en ouderen. Zo voelen 65-plussers (93%) zich gelukkiger dan jongvolwassenen (82%). Dit verschil was er in 2020 nog niet, maar was daarna wel te zien. Inwoners die grote moeite hebben met rondkomen (51%) voelen zich minder vaak gelukkig dan inwoners die makkelijk rondkomen (94%). Hetzelfde geldt voor inwoners met een slechte gezondheid (55%) vergeleken met inwoners met een goede gezondheid (93%). Geluksgevoel verschilt niet tussen hoog- en laagopgeleiden, inwoners van verschillende delen van Fryslân, en inwoners van grotere of kleinere plaatsen.
Bijna de helft (47%) van de inwoners van Fryslân voelt zich matig tot ernstig eenzaam. In 2012 was dat aandeel nog 38 procent. Eenzaamheid komt voor bij alle leeftijden, maar het treft 75-plussers vaker (54%). De snelst stijgende groep zijn de 18-34-jarigen. In 2022 was 48 procent van de 18-34 jarigen eenzaam, ten opzichte van 33 procent in 2012.
Eenzaamheid is een subjectief begrip: de hoeveelheid en de aard van de contacten voldoen niet aan de behoefte. Er zijn twee vormen van eenzaamheid. Sociale eenzaamheid is het missen van betekenisvolle relaties met een brede kring van mensen. Er is dus minder contact dan gewenst. Emotionele eenzaamheid is het missen van een hechte band met een partner of hartsvriend(in). Deze vorm van eenzaamheid is dikwijls moeilijker op te lossen (Van Tilburg, 2007).
In 2020 ervaarde negen procent van de inwoners van Fryslân onvoldoende eigen regie over het leven. Dit percentage is gelijk aan het landelijk gemiddelde. De mate van het ervaren van onvoldoende regie verschilt tussen de Friese gemeenten: van 7 tot 11 procent.
Wat betreft persoonskenmerken is te zien dat inwoners die 75 jaar en ouder zijn (18%) of een laag opleidingsniveau (15%) hebben minder vaak eigen regie ervaren in vergelijking met hun jongere en hoger opgeleide provinciegenoten.
Het ervaren van eigen regie over het leven is essentieel voor de kwaliteit van leven. Eigen regie gaat over de zeggenschap en het eigenaarschap dat nodig is om een prettig leven te leiden op alle gebieden, zoals wonen, werken, gezondheid, vrije tijd en sociale contacten.
In Fryslân ervaart 17 procent van de inwoners van Fryslân (heel) veel stress. Als we kijken naar de verschillende Friese gemeenten, is het aandeel inwoners dat (heel) veel stress ervaart het hoogst in Leeuwarden (20%).
De meeste stress (29%) wordt ervaren onder 18-34 jarigen. In deze groep heeft ook de grootste stijging (+6%) plaatsgevonden in de afgelopen twee jaar. . Over het algemeen ervaren de oudere leeftijdsgroepen de minste stress, met 6 procent van de 65-74 jarigen en 5 procent van de 75-plussers (GGD Fryslân, 2022).
In Fryslân heeft acht procent van de inwoners een hoog risico op angst of depressie), ten opzichte van tien procent landelijk. Onder alle leeftijdsgroepen tot 65 jaar is het percentage mensen dat een hoog risico loopt op angst of depressie gestegen, jongvolwassenen liepen zowel in 2020 als 2022 het hoogste risico (in 2022 12 procent). Het risico is tussen 2020 en 2022 het meest toegenomen onder 50- tot en met 64-jarigen.
Psychische ongezondheid heeft een grote impact hebben op de persoon zelf maar ook op de omgeving. Wanneer mensen langdurig te maken hebben met psychische problemen zijn zij vaak verminderd inzetbaar op het werk of thuis, en participeren zij minder in de samenleving (GGZ-standaarden, 2022). Psychische ongezondheid kan zich uiten in allerlei klachten, zoals sombere gevoelens, het ervaren van stress, zenuwachtig zijn of angst hebben. Het kan ook om psychosomatische klachten gaan, zoals hoofdpijn, vermoeidheid, duizeligheid of buikpijn.
In deze monitor wordt gebruik gemaakt van cijfers van de Gezondheidsmonitor Volwassenen en Ouderen van GGD Fryslân. Voor meer informatie over dit onderzoek kunt u contact opnemen met het team epidemiologie van GGD Fryslân (epidemiologie@ggdfryslan.nl of 088 22 99 222).
Heeft u vragen of wilt u meer informatie over deze monitor? Zoekt u specifieke cijfers? We helpen u graag verder! Neem contact op met:
Door de site te te blijven gebruiken, gaat u akkoord met het gebruik van cookies. meer informatie
Deze site is standaard ingesteld op 'cookies toestaan", om je de beste mogelijke blader ervaring te geven. Als je deze site blijft gebruiken zonder je cookie instellingen te wijzigen, of als je klikt op "Accepteren" hieronder, dan geef je toestemming voor het gebruik van Cookies.
06 119 135 03