Brede welvaart in Fryslân voor het eerst in beeld

Ingrid van de Vegte benadrukte tijdens de overhandiging het belang van een ‘Friese schil’ als verrijking van de CBS-monitor. “Juist door gegevens te gebruiken die specifiek voor Fryslân gelden, ontstaat een realistisch en integraal beeld van de kansen en uitdagingen waarmee onze provincie de komende jaren te maken krijgt.”

Hoe een samenleving zich ontwikkelt is niet alleen uit te drukken in geld en economische groei. Dat is het uitgangspunt voor het concept ‘brede welvaart’. Het CBS heeft in grote lijnen de brede welvaart in Nederland in kaart gebracht en constateert daarbij verschillen tussen regio’s. Het FSP heeft deze cijfers nu vertaald naar de praktijk in Fryslân. Provincie en gemeenten kunnen deze gegevens gebruiken om de kwaliteit van leven en brede welvaart in de regio gericht te verbeteren.

Sinds 2018 brengt het CBS jaarlijks een landelijke Monitor Brede Welvaart (MBW) uit. Om de brede welvaart in provincies en regio’s in kaart te brengen heeft het CBS eind 2020 de regionale Monitor Brede Welvaart ontwikkeld. Deze monitor geeft in grote lijnen weer hoe een regio op bepaalde thema’s van brede welvaart ervoor staat, zoals welzijn, materiële welvaart, werk, wonen en milieu. Met de regionale MBW is vergelijking tussen gemeenten en provincies mogelijk.

Het FSP heeft als eerste regionaal planbureau onderzoek gedaan met behulp van de regionale Monitor Brede Welvaart. Het rapport ‘Brede welvaart in Fryslân. Eerste duiding van de CBS-monitor’ bevestigt de conclusie uit eerder FSP-onderzoek, die bekend is komen te staan als de ‘Friese paradox’: Fryslân scoort in verhouding met andere provincies hoog op welzijn, maar laag op welvaart. Gemeten langs de thema’s en indicatoren van de MBW doet Fryslân het relatief goed op welzijn, woontevredenheid, milieu, het gevoel van veiligheid en aspecten die met de samenleving te maken hebben, zoals het verrichten van vrijwilligerswerk. Op het thema materiële welvaart, waar inkomen en verdienvermogen onder vallen, liggen de resultaten beneden het landelijke gemiddelde. Dat geldt ook voor het thema arbeid & vrije tijd: als het gaat om arbeidsparticipatie en opleidingsniveau liggen de Friese uitkomsten onder het gemiddelde. Bij de indicator werkloosheid is de Friese score gemiddeld.

Het FSP vindt de meetmethode van het CBS in principe een goed instrument om brede welvaart in beeld te brengen. Het nadeel van die gestandaardiseerde CBS-methodiek is echter, dat er geen rekening wordt gehouden met specifieke omstandigheden in een regio. Verder kan het FSP bijvoorbeeld haar Panel Fryslân niet inzetten voor regionaal onderzoek naar brede welvaart, omdat niet alle provincies zo’n representatief burgerpanel hebben. “Daarom zouden we deze regionale Monitor Brede Welvaart moeten doorontwikkelen met een Friese schil, zodat we een realistisch beeld krijgen van de situatie in Fryslân”, zegt FSP-onderzoeker Marijn Molema.

Met ‘Brede welvaart in Fryslân’ heeft het FSP de situatie in de provincie in kaart gebracht. Het is belangrijk ook oog te hebben voor de regionale verschillen binnen Fryslân, aldus Molema. “Daarom doen we ook onderzoek naar de brede welvaart in Noordoost, Noordwest, Zuidoost en Zuidwest Fryslân. Bestuurders en beleidsmakers kunnen op basis van die inzichten inspelen op kansen en uitdagingen voor hun regio.”