Column: Herstelbeleid

Gegevens uit onderzoek, feiten, leiden niet per se tot nieuwe keuzen en besluitvorming. Een onderzoeksbureau staat op afstand van de verantwoordelijken en van de samenleving. Vanuit die positie probeer je als onderzoeker overzicht te houden en inzicht te krijgen. Wat speelt er, hoe werkt dat en hoe helpt deze kennis bij het maken van keuzen. Onderzoek voedt het debat en is nodig voor het maken van scenario’s.

Het is de kunst om dit onafhankelijk te doen en tegelijkertijd betrokken te zijn bij de actualiteit die de behoefte bepaalt aan de kennis die je boven water haalt. Dat is niet altijd voorspelbaar. Soms wordt een kleine waarneming ineens door de pers en beleidsmakers opgepikt, met alle ophef en debat van dien, terwijl zij publicaties van heel ‘mooie’ onderzoeksresultaten geruisloos aan zich voorbij laten gaan.

Dat ons onderzoek naar de maatschappelijke impact van de coronacrisis goed past bij de behoefte van de bestuurders van Fryslân, was natuurlijk makkelijk te voorspellen. Waar we eerst nog wat aarzelden (‘moeten wij als onderzoekers nu ook op dit onderwerp duiken, de enquêtes en analyses buitelen al over elkaar heen’), waren we blij dat we de vraag kregen van de Friese Veiligheidsregio om haar te ondersteunen bij de scenario’s voor ‘na corona’.

We hebben als FSP al monitors over negen levensgebieden, dus daar kunnen we goed volgen of er veranderingen ontstaan in de cijfers en de trends. En we deden al heel veel panelonderzoek over thema’s die ook voor de situatie na corona zeer relevant zijn. Zo bleken we ineens – nou ja, na vijf jaar data en kennis opbouwen – een waardevolle rol te kunnen spelen. De vergelijkingen die we kunnen maken tussen wat mensen denken en doen nu, tijdens de crisis, en straks na de crisis, leveren unieke inzichten op. Inzichten waar ze landelijk jaloers op zijn.

Die inzichten hebben we al kort gedeeld met de bestuurders en ik mag ze helaas nog niet echt prijsgeven. Aanstaande donderdag kunt u ze vinden op onze site en zal de pers er zeker aandacht aan besteden, ook landelijk. Eén ding wil ik wel onthullen en dat is dat uit de uitkomsten zeker kan worden afgeleid dat de Friese samenleving krachtig is en naast zorgen ook veel kansen ziet nu. En dat is natuurlijk een opsteker voor iedereen die bezig is met de toekomst.

Deze uitkomst riep bij mij de vraag op of de term ‘herstelbeleid’ zoals je die nu veel tegenkomt, wel de juiste is. Herstelbeleid neigt naar iets als wederopbouw en terug naar wat was: herstellen. Maar kansen die nu ontstaan, die dus niet alleen door optimistische analisten met hun eigen stokpaardjes worden gezien, maar ook door veel ‘gewone Friese inwoners’, vragen om iets anders dan herstel. Zij openen de deur naar nieuwe keuzen, naar nieuwe gewoonten, ander gedrag en nieuw beleid. Wat zou het mooi zijn als deze uitkomsten alle bestuurders, beleidsmakers, ondernemers en maatschappelijke organisaties inspireert om hun toekomst daar naar in te richten. Niet terug naar het oude normaal. Wel naar het nieuwe normaal – en dat is iets anders dan de anderhalvemeter-economie en voortdurend handen wassen. Het nieuwe normaal gaat over herwaardering van ruimte, samen zijn, de publieke sector en minder mobiliteit en hectiek.

Als onderzoek kan bijdragen aan de ruimte om betere keuzen te maken voor de toekomst van Fryslân dan doe je iets goeds. En op zo’n moment ben ik trots op onze rol en vind ik ons behoorlijk vitaal.

Ingrid van de Vegte, directeur bestuurder FSP

Deze column stond op 8 juni 2020 in het Friesch Dagblad.