Friese cultuurverenigingen vergrijzen

Eén op de drie leden is ouder dan 65 jaar en daarmee kan de toekomst voor Friese cultuurverenigingen in het geding komen als er weinig nieuwe leden bijkomen. Dit blijkt uit de eerste cultuurverenigingsmonitor van het Fries Sociaal Planbureau (FSP) en Keunstwurk: een onderzoek onder ruim 300 Friese cultuurverenigingen die zich bezighouden met dans, toneel en muziek.

Volgens het FSP en Keunstwurk is de situatie op korte termijn niet zorgelijk. Mensen worden gemiddeld ouder, waardoor zij ook langer lid kunnen zijn. Hierdoor is een terugval in het ledenaantal voor de meeste verenigingen nog niet aan de orde. Op lange termijn is dit echter wel een risico. Het werven van nieuwe leden is daarom van belang. Daarbij biedt vergrijzing in het algemeen een kans: ouderen zijn tegenwoordig langer vitaal en hebben over het algemeen veel vrije tijd.

Ondanks de kans die het biedt, wordt vergrijzing door de meeste Friese cultuurverenigingen ook als een belangrijk knelpunt gezien (door 34%). Dit is niet vreemd gezien het hoge percentage ouderen dat lid is van een cultuurvereniging. Bij (volks)dansverenigingen is zelfs meer dan tweederde van de leden 65 jaar en ouder. Naast vergrijzing ervaren vooral muziek- en dansverenigingen ledenbehoud en -werving als grootste knelpunt (47% en 45%). Een ongezonde financiële situatie zien de Friese cultuurverenigingen als derde belangrijkste knelpunt (28%).

Ruim 40% van de verenigingen is, ondanks de knelpunten, positief over de toekomst. Daar tegenover staat dat één op de tien verenigingen de toekomst somber tegemoet ziet. Toneelverenigingen zijn het meest positief over de toekomst en dansverenigingen het minst. In Opsterland zijn in verhouding de meeste verenigingen somber. Opvallend is dat in De Fryske Marren, Heerenveen en Weststellingwerf geen enkele vereniging negatief over de toekomst is.

Gemiddeld telt een Friese cultuurvereniging dertien vrijwilligers. Zij zijn onmisbaar om activiteiten uit te kunnen voeren en dragen bij aan de toekomstbestendigheid van een vereniging. Het merendeel van de verenigingen geeft aan te beschikken over voldoende vrijwilligers (93%), waarvan een derde wel opmerkt regelmatig nieuwe vrijwilligers te (moeten) werven.

De cultuurverenigingsmonitor van het FSP en Keunstwurk is het eerste onderzoek naar cultuurverenigingen in Fryslân en maakt inzichtelijk hoe het met de Friese cultuurverenigingen gaat als graadmeter en input voor beleid. De ambitie is om het onderzoek periodiek uit te voeren. Het Landelijk Kennisinstituut Cultuureducatie en Amateurkunst (LKCA) heeft het voornemen om een landelijke verenigingsmonitor op te zetten. Bij de ontwikkeling hiervan wordt gekeken hoe de landelijke en Friese cultuurverenigingsmonitoren zoveel mogelijk op elkaar aan kunnen sluiten.