Hoger gebruik sociale voorzieningen in delen Fryslân vraagt meer onderzoek

Eind 2017 verscheen het rapport ‘Regionale verschillen in het sociaal domein: voorzieningengebruik nader verklaard’ van het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP). Uit eerder onderzoek van het SCP bleek dat het gebruik van voorzieningen in het sociaal domein grotendeels wordt bepaald door de samenstelling van de bevolking in gemeenten. Gemeenten met veel eenoudergezinnen maken meer gebruik van jeugdzorg en daar waar meer ouderen wonen wordt meer gebruik gemaakt van hulp in het huishouden. De samenstelling van de bevolking verklaart echter slechts gedeeltelijk het hoger gebruik van voorzieningen in het sociaal domein, bijvoorbeeld in sommige (krimp)gemeenten in Fryslân.

Het Fries Sociaal Planbureau (FSP) heeft daarom samen met onder andere Platform31 aanvullend onderzoek gedaan om hier meer inzicht in te krijgen. In dit onderzoek is gezocht naar mogelijke verklaringen voor het hogere gebruik van sociale voorzieningen in krimpregio’s. Hiervoor zijn in verschillende regio’s rondetafelgesprekken gevoerd met experts. Uit deze gesprekken blijkt dat de context van krimpregio’s belangrijk is om te verklaren waarom daar het gebruik van sociale voorzieningen hoger ligt. Hierbij gaat het om: de culturele context (mentaliteit/bevolking), economische context (economische groei/stagnatie), institutionele context (functioneren van instanties en uitvoeringsorganisaties) en fysieke context (krimp en verstedelijking).

Het SCP heeft deze inzichten gebruikt om hun model over het gebruik van sociale voorzieningen te verbeteren. Het blijkt dat de verschillen daardoor beter zijn te verklaren. Het beeld blijft desondanks hetzelfde: het gebruik van sociale voorzieningen in een aantal delen van Fryslân ligt hoger. Wel is dit verschil minder groot dan in eerder cijfermatig onderzoek van het SCP naar voren kwam.

Het gebruik van jeugdhulpvoorzieningen is in Fryslân relatief laag. Het gebruik van Wmo-voorzieningen is ook laag in Noord-Friesland, maar is in Zuid-Friesland daarentegen relatief hoog. Het gebruik van bijstandsvoorzieningen blijft ondanks een betere verklaring onverminderd hoog in heel de provincie. Kortom, het gebruik van sociale voorzieningen verschilt per soort voorziening en per regio in Fryslân.

Ondanks het aangepaste model blijven de regionale verschillen in het gebruik van sociale voorzieningen grotendeels onverklaard. Kwalitatieve verklaringen zijn lastig uit te drukken in cijfers. Aanvullend onderzoek met oog voor de regionale geschiedenis, betere meet-instrumenten en de lokale bestuurscultuur en beleidspraktijk kan meer licht werpen op het verschil in voorzieningengebruik. Het FSP blijft ook komend jaar hier onderzoek naar doen.