Panel Fryslân: positieve gezondheid in Fryslân voor het eerst in beeld

Inwoners van Fryslân met een lager inkomen, laag opleidingsniveau en die van 75 jaar en ouder scoren slechter op positieve gezondheid. Dit zijn ook de groepen die minder gezondheidsdoelen hebben of te maken hebben met meer ernstige eenzaamheid. Dat blijkt uit een recente paneluitvraag van het FSP onder de inwoners van Fryslân over gezondheid.

Door de coronapandemie is het belang van (preventieve) gezondheid sterker op de voorgrond gekomen. Positieve gezondheid gaat over een brede kijk op gezondheid. Aan de hand van zes onderdelen geeft positieve gezondheid inzicht in hoe mensen omgaan met fysieke, sociale en emotionele uitdagingen. Iemand die lager scoort op positieve gezondheid is mogelijk minder weerbaar en veerkrachtig bij tegenslagen in het leven.

Het FSP heeft voor het eerst in kaart gebracht hoe het gaat met de ‘positieve gezondheid’ van de inwoners van Fryslân. Daaruit komen duidelijke verschillen tussen groepen naar voren, waarbij met name inkomen en opleiding bepalend zijn. Met deze inzichten kunnen beleidsmakers en gezondheidsbevorderaars aan de slag om een omgeving te creëren die de positieve gezondheid van mensen verbetert.

Inwoners van Fryslân met een lage sociaaleconomische status scoren op alle onderdelen van positieve gezondheid het laagst. Wie een hoog inkomen heeft, scoort gemiddeld 7,5 op kwaliteit van leven. Bij mensen met een laag inkomen is dit een 6,6. Ook tussen opleidingsniveaus zijn duidelijke verschillen waarneembaar. Iemand met een hoog opleidingsniveau scoort gemiddeld 7,7 op mentaal welbevinden, terwijl mensen met een laag opleidingsniveau gemiddeld een punt lager scoren (6,7).

Ook leeftijd is van invloed op de positieve gezondheid. Inwoners van 75 jaar of ouder scoren op alle onderdelen lager dan jongere leeftijdsgroepen. Daarbij vallen verschillen met de groep 50-64-jarigen op. Waar die groep bijvoorbeeld gemiddeld een 7,4 scoort op kwaliteit van leven, is dat bij de 75-plussers gemiddeld een 6,5. Ook op ‘meedoen’ scoren de 50-64-jarigen (7,6) fors hoger dan de 75-plussers (6,7).

Naast positieve gezondheid zijn er ook tal van andere indicatoren waarop we een breder beeld kunnen krijgen van de gezondheid bij inwoners. Zo geven de inwoners van Fryslân zichzelf gemiddeld een 7,6 voor hun eetgedrag, een 7,8 voor hun tevredenheid met het leven en een 7,4 voor hun ervaren gezondheid. De jongere inwoners van Fryslân (18-34 jaar) geven zichzelf een lager rapportcijfer op deze punten. Er is een doorlopende toename te zien naar mate de inwoners ouder zijn. Zo geven de 65-74-jarigen en 75 plussers in Fryslân hunzelf een hoger cijfer op alle drie onderdelen.

Het is belangrijk om een goed beeld te hebben van de gezondheid status van de inwoners, maar dit betekent niet dat zij ook direct hun gezondheid willen verbeteren. In Fryslân hebben de meeste inwoners gezondheidsdoelen. Dit zijn successen die mensen willen halen om hun gezondheid te verbeteren. Bij de uitvraag is er een onderscheid gemaakt tussen doelen die beoogd zijn om de komende 6 maanden te behalen en doelen voor later. Onder de gehele bevolking zijn de doelen ‘mijn gewicht verminderen’ (45%), ‘meer bewegen en/of sporten’ (40%) en ‘beter omgaan met stress’ (33%) het grootst.

Als we het uitsplitsen naar leeftijdsgroepen blijkt dat onder ouderen (65+’ers) bij alle categorieën een kleiner aandeel deze gezondheidsdoelen hebben. Vooral onder jongere inwoners (18-34 jaar) is het aandeel dat de gezondheidsdoelen wil behalen groot. Het grootste verschil is bij gezonder eten (-40%) en beter omgaan met stress (-37%).

Sommige inwoners willen graag ondersteuning om hun gezondheidsdoelen te bereiken. Op de vraag of ze ondersteuning willen blijkt dat vooral dat inwoners met de gezondheidsdoel beter omgaan met stress daar behoefte aan hebben. Bij het gezondheidsdoel om geen of minder alcohol te drinken is deze behoefte het kleinst. Als we het uitsplitsen op opleidingsniveau zien we dat vooral de middelbare en hoogopgeleiden inwoners meer behoefte hebben aan ondersteuning.

Om te begrijpen wie gewenste partijen zijn bij het behalen van de gezondheidsdoelen zijn de inwoners bevraagd om aan te geven wie ze al ondersteuner willen. Het vaakst zijn familie en vrienden, Huisarts/praktijkondersteuner en sport- en lijfstijlcoach genoemd. Familie en vrienden is wel de meest genoemde partij bij drie van de zes gezondheidsdoelen. Onderaan staat de gemeente en medisch specialist.