Sociale aspecten van brede welvaart in Fryslân staan onder druk

Van de volwassen inwoners van Fryslân ervaart 72 procent hun gezondheid als (zeer) goed. Dat is iets hoger dan landelijk (70%). Zowel landelijk als in Fryslân is dit percentage met negen procent gedaald ten opzichte van 2020. (GGD Fryslân, 2022). De afname van de ervaren gezondheid in Fryslân is het grootst onder inwoners die laag opgeleid zijn (-10%) en jongvolwassenen (-11%).

Ervaren gezondheid is het oordeel over de eigen gezondheid en heeft betrekking op zowel de lichamelijke als de geestelijke gezondheid. Achter een verminderde gezondheid liggen vaak bredere problemen, zoals armoede, schulden, eenzaamheid en stress. Het is nog onbekend wat de oorzaak is van de daling van de ervaren gezondheid.

Bijna de helft van de inwoners in Fryslân (47%) en Nederland (49%) voelde zich in 2022 matig tot ernstig eenzaam. Het aandeel inwoners dat zich eenzaam voelt is sinds 2020 in Fryslân (+6%) sterker toegenomen dan landelijk (+2%). Eenzaamheid komt op alle leeftijden voor, maar komt het meest voor onder 18-34 jarigen (48%) en 75-plussers (54%). Eenzaamheid is een subjectief begrip: de hoeveelheid en de aard van de contacten voldoen niet aan de behoefte.

Ook wordt er meer stress ervaren. 17 procent van de inwoners van Fryslân ervaarde in 2022 (veel) stress, ten opzichte van 21 procent landelijk. In twee jaar tijd is het percentage zowel in Fryslân als landelijk met drie procentpunten gestegen (GGD Fryslân). Onder 18-34 jarige inwoners van Fryslân is het percentage dat (veel) stress ervaart het sterkst gestegen van 24 naar 29 procent (GGD Fryslân, 2022).

48 procent van de inwoners van Fryslân doet vrijwilligerswerk. Fryslân heeft het grootste aandeel vrijwilligers van alle provincies in Nederland. Wel is het aandeel inwoners dat vrijwilligerswerk doet met afgenomen sinds 2012 (CBS, 2022). Alleen over het afgelopen jaar is er een stijgende trend te zien. Het aandeel vrijwilligers is met drie procent gestegen sinds 2021. Dat kan waarschijnlijk verklaard worden doordat veel vrijwilligerswerk in 2021 niet door kon gaan in verband met de coronacrisis. De mate waarin vrijwilligers actief zijn is een belangrijke indicator van de sociale samenhang. Vrijwilligerswerk is een manier om met elkaar in contact te komen en een bijdrage te leveren aan de samenleving.

Bron: CBS, 2022

Elk jaar publiceert Planbureau Fryslân vier Friese regionale publicaties, waarin een uitgebreider beeld wordt geschetst van de trends op sociaal, economisch en ruimtelijk domein. Er zijn ook positieve trends in Fryslân. Zo is de werkloosheid en het aantal geregistreerde misdrijven afgenomen en is het aandeel inwoners dat tevreden is met het leven stabiel gebleven. Meer informatie kunt u vinden in deze regionale publicaties, die verwacht worden in april 2024.

Brede welvaart gaat over alles wat mensen van waarde vinden. Dat is niet alleen uit te drukken in geld en economische groei, maar gaat ook over de kwaliteit van leven. Planbureau Fryslân houdt zich al geruime tijd bezig met onderzoek naar de brede welvaart in Fryslân. Daarvoor is het meten van brede welvaart nodig, maar ook het toepasbaar maken ervan. In landelijke en regionale netwerken zijn onderzoekers van Planbureau Fryslân, in samenwerking met andere planbureaus, daarmee bezig.