De oproep om zoveel mogelijk thuis te blijven en een economische recessie heeft ook gevolgen voor hoe inwoners in Fryslân hun woonsituatie ervaren. Op basis van eerder onderzoek schetsen we de (mogelijke) gevolgen van de coronacrisis voor wonen in Fryslân.
De woning en woonomgeving zijn belangrijk voor het welzijn van mensen en de leefbaarheid in het algemeen. Wie tevreden is met de woning en woonomgeving is vaker tevreden met het leven. De FSP-monitor Wonen laat zien dat Fryslân relatief veel koopwoningen heeft, namelijk 61% van de woningvoorraad tegenover 56% landelijk. Het merendeel van de huurwoningen zijn sociale huurwoningen. De particuliere huursector speelt in Fryslân, buiten enkele grotere kernen, nauwelijks een rol.
Veranderende bevolkingssamenstelling en maatschappelijke ontwikkelingen (zoals verduurzaming) brengt een veranderende woningbehoefte met zich mee. Woningen in Fryslân zijn gemiddeld groter dan landelijk. De gemiddelde woningoppervlakte in Fryslân is 136 m2 tegenover 119 m2 landelijk. Dit kan voor een deel worden verklaard door een verschil in type woning. Fryslân telt relatief meer eengezinswoningen en minder meergezinswoningen dan landelijk. Een eengezinswoning kenmerkt zich door het niet hebben van onder- en bovenburen. Het huishouden heeft de beschikking over het hele pand. Voorbeelden van eengezinswoningen zijn een tussenwoning, hoekwoning, villa, herenhuis, bungalow en rijtjeshuis. Bij een meergezinswoning kan een bewoner zowel onder- als bovenburen hebben. Het huishouden is niet eigenaar of huurder van het hele pand, maar koopt of huurt een appartementsrecht.
Jongeren ervaren obstakels op de woningmarkt. Voor veel Friese jongeren is het kopen van een woning een wens, met name voor jongeren die een mbo-opleiding hebben gevolgd (FSP, 2018). Vaak ervaren zij echter problemen bij het vinden van een geschikte woning. De wachtlijsten voor een corporatiewoning zijn lang, en doordat vaste arbeidscontracten schaars zijn komen veel jongeren niet in aanmerking voor een hypotheek. Daarnaast zijn de regels voor het krijgen en de omvang van een hypotheek in de afgelopen jaren aangescherpt. Het inbrengen van eigen vermogen is noodzakelijk, terwijl lang niet alle jongeren spaargeld hebben. De gemiddelde leeftijd waarop jongeren het ouderlijk huis verlaten neemt dan ook toe, van 22,8 jaar in 2012 naar 23,5 in 2017.
Woonlasten zijn in Fryslân laag, maar onder de streep houden inwoners niet meer over (FSP, 2019). Hoewel de woonlasten in Fryslân lager liggen dan landelijk, zijn de woonlasten als aandeel van het inkomen in Fryslân nagenoeg net zo hoog als landelijk. In Fryslân ligt het inkomen namelijk lager dan het landelijk gemiddelde. Het gemiddelde elektriciteitsgebruik per woning is in Fryslân lager dan landelijk, terwijl het aardgasgebruik in Fryslân hoger is. Het hoge gasgebruik in Fryslân wordt verklaard door het feit dat in Fryslân relatief veel oudere (van voor 1970) en vrijstaande woningen zijn.
Veel inwoners van Fryslân waarderen de rust en ruimte in de provincie (FSP, 2019). Fryslân is dan ook de minst bebouwde provincie van Nederland. Slechts 7 procent van de totale oppervlakte van Fryslân bestaat uit bebouwde ruimte, tegenover gemiddeld 9 procent landelijk. Ook is de bebouwde ruimte in Fryslân in de afgelopen decennia weinig veranderd. Inwoners van Fryslân zijn tevreden met hun woning en woonomgeving. De tevredenheid met de woonomgeving hangt voor een groot deel af van de binding met de buurt. De verbondenheid met het Friese landschap speelt eveneens een belangrijke rol. Het grote aandeel agrarisch terrein in de provincie is kenmerkend voor het Friese landschap. Veel inwoners van Fryslân voelen zich hiermee verbonden.
De coronacrisis legt grote delen van de economie stil. Dit betekent extra uitdagingen voor de bouwsector die eerder al geconfronteerd werd met de stikstofproblematiek. Mogelijk gevolg is dat de woningbouw stagneert en nieuwbouw- of renovatieprojecten uitgesteld worden. Ook de toeleveringsproblemen zoals aanlevering van bouwmaterialen, kan zorgen voor vertraging. De coronacrisis kan de mogelijke gevolgen hebben:
Negatieve gevolgen voor investeringsplannen van particuliere en zakelijke klanten in de bouw
Voor de derde keer in twaalf jaar tijd dreigt de Nederlandse bouwsector in een crisis te belanden. De coronacrisis heeft sterk negatieve gevolgen voor investeringsplannen van particuliere en zakelijke klanten van de bouw. Gelet op de doorlooptijden in de bouw zal ook deze crisis zich naar verwachting uitstrekken over een periode van twee jaar. De bouwproductie kan in deze periode in totaal met ruim 15% dalen, waardoor mogelijk 40.000 voltijdbanen verloren gaan. Dit concludeert het Economisch Instituut voor de Bouw (EIB) in de notitie ‘Vooruitzichten voor de bouw na de coronacrisis’. Dit kan betekenen dat nieuwe woningen, renovaties en verbouwingen achterwege blijven of vertraagd worden.
Uitbreiding woningvoorraad blijft relevant
Met de komst van meer alleenstaanden en de coronacrisis is de verwachting dat de vraag naar woningen lager zal uitvallen, althans in absolute aantallen. Desondanks blijft de vraag naar geschikte woningen voor bijvoorbeeld senioren, duurzame woningen en betaalbare woningen voor starters bestaan. Bovendien kan de coronacrisis zorgen voor oplopende werkloosheid, dalende inkomens en minder bestaanszekerheid. Dit kan betekenen dat meer inwoners financieel in de problemen komen en een beroep (moeten) doen een sociale huurwoning.
Meer bezorgdheid over verkrijgen en betalen hypotheek
Een peiling door Vereniging Eigen Huis in maart 2020 laat zien dat woningbezitters zich meer zorgen gaan maken over hun hypotheeklasten. Daarbij gaat het in bijzonder om zelfstandigen zonder personeel (zzp’ers). Uit deze peiling blijkt dat meer mensen hun verhuisplannen uitstellen. In principe worden geen huisuitzettingen verwacht tijdens de coronacrisis gelet op de afspraken tussen de overheid, brancheverenigingen en verhuurdersorganisaties. Verwacht wordt dat na de coronacrisis het aantal huisuitzettingen weer zal toenemen.
Beïnvloeding prijsontwikkeling woningmarkt
De coronacrisis geeft volgens het Kadaster vooralsnog een kort schrikeffect, maar heeft nog geen grote invloed op de transacties op de woningmarkt. In het eerste kwartaal van 2020 zijn flink meer huizen verkocht, en schoten de prijzen gemiddeld 6,6 procent omhoog Ook cijfers over het aantal hypotheekaanvragen en verkoopcijfers van makelaarsvereniging NVM laten nog weinig effect van de coronacrisis zien. Toch is het onvermijdelijk dat deze crisis de woningmarkt zal beïnvloeden: de economische vooruitzichten zijn somber en het consumentenvertrouwen maakte in april de grootste val ooit (Rabobank). Omdat de coronacrisis zorgt voor meer onzekerheid over werk en inkomen is de verwachting dat potentiële kopers terughoudender worden. Het is onduidelijk wat de impact voor starters is.
Zonder een thuis is thuisblijven lastig
Thuisblijven is de meest effectieve manier om verdere verspreiding van het virus tegen te gaan of af te remmen. Dat is de insteek van landelijke coronamaatregelen. Maar dan moet er wel een thuis zijn waarin dit mogelijk is. Landelijk wordt het aantal dakloze volwassenen landelijk geschat op 39.000 in 2018 (CBS, 2019). Dat is een verdubbeling ten opzichte van tien jaar geleden. Dit getal is een onderschatting, omdat bepaalde groepen moeilijk in beeld zijn te brengen en het werkelijke aantal daklozen in de praktijk waarschijnlijk hoger ligt. Er zijn ook groepen die wel een thuis hebben, maar waarin de thuissituatie niet stabiel is. Daarbij valt te denken aan jongeren die ‘couchsurfen’ bij vrienden en familie en de mensen die samenwonen met een gewelddadige ouder, partner of kind.
Door de site te te blijven gebruiken, gaat u akkoord met het gebruik van cookies. meer informatie
Deze site is standaard ingesteld op 'cookies toestaan", om je de beste mogelijke blader ervaring te geven. Als je deze site blijft gebruiken zonder je cookie instellingen te wijzigen, of als je klikt op "Accepteren" hieronder, dan geef je toestemming voor het gebruik van Cookies.
06 285 248 75