Beleid maken met burgers

Gemeenten zijn sinds 2015 grotendeels verantwoordelijk voor jeugdhulp, ondersteuning van inwoners bij werk en inkomen, en maatschappelijke ondersteuning aan inwoners in een kwetsbare positie. Een uitgangspunt dat aan deze drie decentralisaties ten grondslag lag was de overtuiging dat er een transformatie zou moeten plaatsvinden van onze verzorgingsstaat in de richting van een ‘participatiesamenleving’. Niet de overheid, maar burgers zelf zijn in de eerste plaats verantwoordelijk voor het welzijn van zichzelf, hun gezin, familie, gemeenschap en medeburgers. Dit stevige appèl op ieders medeverantwoordelijkheid gaat gepaard met het streven om inwoners meer te laten meepraten over beleid. De Wet maatschappelijke ondersteuning, Participatiewet en Jeugdwet verplichten gemeenten om burgers, cliënten en hun vertegenwoordigers te betrekken bij de ontwikkeling van sociaal beleid.

Om meer zicht te krijgen op de wijze waarop Friese gemeenten met deze veranderingen en uitdagingen omgaan is het Fries Sociaal Planbureau in 2018 een verkennend onderzoek gestart naar de ervaringen van direct betrokkenen bij beleidsparticipatie in het sociaal domein. Richtinggevend voor dit onderzoek was de volgende onderzoeksvraag:

Hoe worden inwoners door Friese gemeenten betrokken bij het ontwikkelen, uitvoeren en evalueren van beleid binnen het sociaal domein, met welke uitdagingen krijgen de betrokken partijen hierbij te maken en hoe gaan zij met deze uitdagingen om?

Om hier zicht op te krijgen zijn de ervaringen met beleidsparticipatie in beeld gebracht vanuit het perspectief van gemeentelijke beleidsambtenaren en dat van burgers en cliënten. Zij zijn allebei betrokken bij het meepraten en -denken over lokaal sociaal beleid, maar doen dit wel op hun eigen manier. Hoe denken zij over de doelen van beleidsparticipatie, de uitdagingen en de aanpak daarvan? Welke overeenkomsten en verschillen kunnen we hierin aanwijzen? Daar is in dit onderzoek naar gekeken door middel van veldonderzoek tijdens vergaderingen van twaalf adviesraden, elf interviews met gemeentelijke beleidsadviseurs, dertien focusgroepgesprekken met leden van afzonderlijke burger- en cliëntraden en een doorlichting van de relevante gemeentelijke beleidsdocumenten.